“Jak pomóc dziecku z mutyzmem wybiórczym”. Autor Katarzyna Jochymek, psycholog dziecięcy. Zapraszamy do lektury.
JAK POMÓC DZIECKU Z MUTYZMEM WYBIÓRCZYM?
Mutyzm wybiórczy to zaburzenie lękowe. Dziecko z mutyzmem wybiórczym najczęściej swobodnie rozmawia w domu, ale milczy lub nie rozmawia swobodnie w przedszkolu, szkole czy w innych sytuacjach społecznych. Zaburzenie najczęściej rozpoczyna się między drugim, a piątym rokiem życia i powinno być diagnozowane już po miesiącu milczenia w danym miejscu. Dziecko z mutyzmem wybiórczym może w ogóle nie odzywać się do nauczycieli, rówieśników lub mówić tylko do wybranych osób (najczęściej do jednego, wybranego dziecka). Wiele dzieci z mutyzmem wybiórczym ma problem z jedzeniem na terenie szkoły i korzystaniem z toalety. Zazwyczaj nie mają trudności dydaktycznych, a często, w sytuacjach gdy mowa nie jest wymagana, mogą odnosić sukcesy szkolne. Dzieci z mutyzmem wybiórczym często mają też inne zaburzenia lękowe (np. lęk przed ciemnością). Często są w normie intelektualnej. Pozostawione bez pomocy są narażone na fobię społeczną, izolację, a nawet depresję. Wczesna diagnoza i odpowiednia terapia mogą przyczynić się do szybszej poprawy funkcjonowania dziecka.
Od czego zacząć?
Wstępna diagnoza dziecka z podejrzeniem mutyzmu wybiórczego często jest stawiana przez nauczycieli, którzy obserwują u dziecka trudności w werbalnym komunikowaniu się z rówieśnikami i/lub nauczycielami, a także inne charakterystyczne objawy jak sztywność zachowań, czy też trudności w nawiązaniu kontaktu wzrokowego. Rodzicu jeśli nauczyciel Twojego dziecka przekaże Ci swoje spostrzeżenia, nie lekceważ ich!
Pierwszym krokiem jest umówienie dziecka na wizytę u psychologa np. w poradni psychologiczno-pedagogicznej (w poradniach publicznych diagnoza jest bezpłatna, nie wymaga skierowania). Jeśli psycholog zdiagnozuje u dziecka mutyzm wybiórczy, zaleci konsultacje u lekarza psychiatry (jest to konieczne dla uzyskania orzeczenia/opinii). Na podstawie orzeczenia lub opinii – opracowywanej przez zespół specjalistów w poradni psychologiczno-pedagogicznej – dziecko będzie mogło otrzymać pomoc w miejscu występowania problemu, czyli najczęściej w szkole lub przedszkolu.
Terapia
Terapia dziecka z mutyzmem wybiórczym powinna być prowadzona w miejscu występowania problemu! Najczęściej jest to szkoła lub przedszkole. Podstawą udanej terapii jest zgodna współpraca w obrębie trójkąta: rodzic – placówka edukacyjna – dziecko. Na terenie przedszkola/szkoły należy znaleźć odpowiedniego koordynatora terapii dziecka (to taka osoba, która zna (lub chce poznać) i rozumie problemy dziecka, chce pomóc, potrafi przekonać innych do wspólnych działań, nie musi być to wychowawca dziecka, ani nauczyciel uczący klasę). Rada Pedagogiczna i pracownicy placówki edukacyjnej powinni być przeszkoleni w zakresie postępowania z dzieckiem z mutyzmem wybiórczym.
Terapia psychologiczna prowadzona w gabinecie (np. w poradni psychologiczno-pedagogicznej) jest wskazana lecz niewystarczająca. Psycholog pracuje z dzieckiem w zakresie obniżania lęku społecznego i innych lęków (jeśli współwystępują), poprawy samooceny, poczucia własnej wartości. Często jednak zdarza się, w przypadku dzieci nie objętych terapią w przedszkolu czy szkole, że dziecko z mutyzmem wybiórczym nawiąże zadowalający kontakt z psychologiem, także werbalny (zacznie mówić), ale nie przeniesie tej relacji na teren szkoły i relacje z nauczycielami. Konieczna i niezbędna jest terapia w miejscu występowania problemu – w przedszkolu, szkole.
Wskazówka na koniec
Najlepszym wyborem szkoły dla dziecka z mutyzmem wybiórczym jest szkoła rejonowa, ponieważ umożliwia wiele aktywności pozaszkolnych z kolegami i koleżankami z jednej klasy i stwarza pozaszkolne sytuacje do mówienia bez lęku.
Rodzicu, zanim zaprowadzisz dziecko do szkoły – poznaj tę placówkę, jej nauczycieli, zobacz zdjęcia z imprez szkolnych. Wykorzystaj w tym celu Internet i swoich sąsiadów. Popytaj tych, którzy już mają dzieci w wybranej szkole. Z kim dobrze się rozmawia? Kto ma czas? Kto chce pomóc? W każdej szkole jest taka osoba, do której rodzice mają zaufanie, którą po prostu lubią.
OPRACOWAŁA: Katarzyna Jochymek, psycholog dziecięcy
